Süleyman Hartavioğlu
Covid-19 ile Tüm Dünyada olduğu gibi ülkemizde de Tarım sektörü olumsuz etkilendi.
Üretim kabiliyeti düştü,
İş gücü ve ürün işleme azaldı
Kısıtlamalardan dolayı restoran, yemek fabrikaları, yemek tedariki yapan kuruluşlarının kapanması ve ticari gıda hizmetlerine olan talebin düşmesi sonucu depolama ve işleme imkanlarına sahip olamayan üretici, ürününü topluca satmak zorunda kaldı. Topluca yapılan satışlar üretici fiyatlarının düşmesine ve maliyetinin altında satışlara sebep oldu.
ABD ve AB ülkelerinde tarım işçisi sıkıntısı yaşandı, hasatlar gecikti ve gıda tedarik zincirinde bozulmalara sebep oldu.
İthalata bağlı ülkeler aksayan lojistik ve kapanan sınır kapılarından dolayı gıda tedariki sıkıntısı yaşadı ve gıda fiyatlarında yükselmelere neden oldu.
Ekonomilerdeki çalkantılardan dolayı döviz kurlarında yukarı yönlü hareket özellikle tarımsal üretim temel girdilerinde dövize bağımlı olan ülkemizde maliyetlerin artışına neden oldu.
Üretim ve maliyetlerde sıkıntı yaşayan üretici mevsimsel ithalatlarla ciddi moral bozukluğu yaşadı ve üretime küsecek duruma geldi. Covid-19 ile birlikte artan emtia fiyatlarıyla ithalatla kendi gıdamızın kaderini başka ülkelerin eline bırakmanın ne kadar tehlikeli bir durum olduğunu hep birlikte gördük
Sonuç olarak Covid-19 ile birlikte Dünya şu gerçeği gördü;
- Kalkınma bir bütündür ve tarım bunun en önemli ayağıdır.
- Gıda güvenliğinin iç güvenlik olduğu ve tarımsal üretiminin gıda tedarik zincirinin temeli olduğunu kabul etti ve tarım çalışanlarının ne kadar önemli olduğu konusunda eminin mutabık kalınmıştır.
Çıkarılması gereken derslerden bir tanesi şu ki;
Kısıtlamalar entegre tesislerinin üretimini ve iş gücünü düşürürken küçük aile işletmeleri üretimine devam etti. Kırsalda bulunan küçük aile işletmeleri üretim ve iş gücüne devam etti.
Kısıtlamalar döneminde tarım işçileri ve küçük aile işletmeleri sayesinde gıda tedarikinde aksamalar yaşanmadı.
Buna rağmen çiftçinin borç yükü arttı.
Küçük aile işletmeleri ve entegre tesisler tarım sektöründe önemli bir denge oluşturur. Küçük aile işletmelerine yönelik çalışmalar yapılmalı, karlılık artırıcı hamleler yapılmalı zira sürekli entegre tarıma dayalı yapılan politikalar üretimi durma noktasına getirebilir.
Dünyada birçok insanın yaşadığı bir durum yaşandı, görünen o ki bunun etkisi uzun yıllar sürecek. Tüm Dünyada gıda tedarik zinciri aksadı ve bunu gören dünya önemli tedbirler almaya başladı.
Peki biz ne yapmalıyız?
Küçük aile işletmeleri desteklenmeli ve buna yönelik iyileştirme planları yapılmalı
Küçük aile işletmelerinin depolama sorunu çözülmeli
Kooperatifleşme yaygınlaştırılmalı ve bunun için planlama yapılmalı
Temel girdilerde özellikle enerji ve gübre maliyetlerini azaltacak yatırımlar desteklenmeli
Tarım bakanlığı bünyesinde oluşturulan ürün masaları daha aktif kullanılarak genel manada bir üretim planlanması yapılmalı.
Üretim-Tüketim dengesi oluşturulmalı
Gerçek rakamlarla tarım ürünlerinde stok verileri oluşturulmalı
Bölgelerin su, toprak kaynaklarının haritası çıkarılarak tarım ürünlerinde sulama teknolojilerinden faydalanılmalı.
Hem yerelde hem de dünyada üretim trendleri takip edilerek planlı üretime geçilmeli.
Hızlı bozulan ürünlerde soğuk zincir ile taşınması sağlanmalı ve bunun için lojistik hamle planı yapılmalı.
Görünen şu ki; covid-19 etkisi uzun yıllar etkisini devam ettirecek ve gıda fiyatları artmaya devam edecek. Bu gelişme ışığında tarımda yapısal reformlar ve kalıcı politikalar geliştirilmediği taktirde ciddi sıkıntılar yaşamaya devam edeceğiz
Sevgiyle
