Gıda dünyayı yönlendiriyor; yeterli gıda erişimi dünyada gittikçe büyüyen endişeler arasında. Dünyada yaşanan bu endişe, tarımı dünyada büyük ve önemli endüstrilerinden biri yapıyor ve haliyle tarım endüstrisi gittikçe büyüyor. Tarım endüstrisi büyüdükçe tarım pazarlaması kavramı da beraberinde çok önemli hale geliyor.
Bu gerçeklerle yüzleşen ülkeler tarımsal üretim ve dış pazarlarda mevcut stratejilerini geliştirerek hem ülkelerinin gıda güvenliğini garanti altına alma planları yapıyor hem de yurt dışı pazarlarında söz sahibi olup pazarı yönlendiren önemli aktörler arasına girmeye çalışıyor.
Son zamanlarda özellikle ABD’nin farklı zamanlarda uyguladığı yaptırımlar tarım emtiaları konusunda ülkeler yeni stratejiler geliştirmeye başladı. Peki ülkemizin bu anlamda tarımsal üretim konusunda ve yurt dışı pazarlarda ortaya konan bir strateji var mı? Bu soru karşısında eminim ki gözümüzün önüne bir resim gelmez ithalat dışında.
Strateji nedir?
Sun Tzu Savaş Sanatı kitabında, zafere gitmek için üç temel unsur üzerinde durur. “Kendini tanıyacaksın, rakibini tanıyacaksın, yaşam alanını tanıyacaksın” bu bir strateji belirleme yoludur. Yani; ürününü tanıyacaksın, rakip ürünlerini tanıyacaksın, hedef pazarını iyi analiz edeceksin”
Maalesef bu ölçüleri ülkemiz tarım ürünleri konusunda şablona oturttuğumuz zaman net bir cevap alamayız. Yani tarımsal ürünlerde bizim rakibimiz hangi ülkeler, kalitede kiminle rekabet ediyoruz? Fiyatta kiminle rekabet ediyoruz? Sorularının cevabı yuvarlak verilir. Bu soruların cevabı üretimden geçer elbette.
Tarımsal üretim ve pazarlama stratejisine en güzel iki örnek;
İspanya dünyanın en büyük Zeytin yağı üreticisi aynı zamanda en büyük ihracatçısı, İtalya dünyanın en büyük ikinci Zeytin yağı ihracatçısı aynı zamanda en büyük ithalatçısı fakat İspanya yaygın satış yapar, İtalya butik satış yapar. İlginç olan kısım Zeytin yağın’da İspanya ve İtalya en çok ihracat yaptığımız ülkelerden. Bizden dökme alıp kendi markalarıyla dünyaya satıyorlar. En büyük beşinci üreticilerden olmamıza rağmen maalesef zeytin yağında global markalara sahip değiliz.
Dünya pazarlarında fiyatı belirlediğimiz ve dünya pazarında söz sahibi olduğumuz kaç ürün sayabilirsiniz? Kuru Kayısıda 250 milyon dolarla dünyada pazar lideriyiz fakat yaş kayısıda İspanya 168 milyon dolar ihracat ile en büyük aktör, biz 40 milyon dolar ile biz beşinci sırada geliyoruz. İspanya’nın ihracat birim fiyatı 1.5 dolar, bizim 0.58 sent. Bu tablo tarım ürünlerinde markalaşmanın önemi konusunda çok önemli bir fikir verecektir. Bu ürünleri çoğaltmak zorundayız
Dünya geneline bakarsak ülkelerin stratejilerini rahat görebiliriz.
ABD, Mısır ve buğday
Hollanda, süs bitkileri
Çin, Balık
Tayland, Pirinç
Endonezya, Palmiye yağı
Örnekler çoğaltılabilir.
Strateji belirleme konusunda ülkemizde durum ne?
Uluslararası pazarda strateji belirlemenin yolu üretimde planlama ve strateji geliştirmekten geçer. Maalesef dünyada hızlanan bu rekabete ayak uyduracak planlı bir tarım üretimimiz yok. Bu konuda gıda fiyatlarını baskı altına almak amacıyla ithalat stratejisi uygulandı. Ne yazık ki hükumetin geniş çapta ithalata güvenme stratejisi de işe yaramadı
Tarım bakanlığı bünyesinde 2019 yılında” Tarım ürünleri pazarlama ve strateji daire başkanlığı” kuruldu. Tabi daire başkanlığı kurmak yeni istihdam ve yeni maliyet demek. Yıllardır tarım bakanlığı bünyesinde strateji daire başkanlığı var. Görevi tarım politikalarını belirleme ve strateji oluşturma olarak tanımlanır. Ne yazık ki “Tarım stratejimiz ne?” sorusunu sorduğumuz zaman verecek cevabımızın olmaması daire başkanlığının çalışma kabiliyeti konusunda bize net bir cevap verir. Üretim ve iç pazarda strateji ve reformlar yapmadan dış pazarda güçlü ve söz sahibi olmak imkansız. Üretim, lojistik ve depolama dönemlerinde düzenlemeler ve kontroller yapılmadığı sürece daha çok ithalat konuşuruz.
Uluslararası pazarlarda güçlü olabileceğimiz kaynaklarımız mevcut, gerekli bilgi ve insan kaynağına sahibiz yapılacak tek şey çalışmak.
Saygıyla
